چیزهایی که از سونامی (Tsunami) نمیدانستید - وبلاگ داریوش

به گزارش وبلاگ داریوش، سونامی که به آن موج های وابسته به زمین لرزه نیز می گویند، به طور کلی به امواجی گفته شده که در اثر جا به جایی حجم بسیار عظیمی از آب در دریاها و اقیانوس ها به وجود می آید. زمین لرزه های زیر دریا، فوران های آتشفشانی و سایر انفجارهای زمینی، فرو افتادن یخچال ها و اثرات شهاب سنگ ها باعث بالا و پایین رفتن آب با حجم بسیار زیادی نموده که باعث ایجاد سومانی می شود. برخلاف امواج اقانوس ها که در اثر باد ایجاد شده یا تغییر سطح آب در اثر جزر و مد، سونامی ها دقیقا از جا به جایی حجم وسیع آب در میان دریاها و اقیانوس ها به وجود می آیند. در این مطلب قصد داریم تا حقایقی از سونامی را به عنوان نمونه ای از خشم طبیعت در میان دریاها تشریح کنیم پس با خبرنگاران همراه شوید.

حقایقی از سونامی و دلایل ایجاد آن

1. سونامی معمولا می تواند در اثر یک زلزله ایجاد شده یا ناشی از فوران آتشفشانی، لغزش، تغییرات سریع در فشار اتمسفر و یا در اثر برخورد یک شهاب سنگ ایجاد شود.
2. یک سونامی تنها یک موج بزرگ نیست، بلکه یکسری از امواج که در اصطلاح به آن ها امواج قطاری می گویند می باشد. دوره زمانی بین امواج ایجاد شده در سونامی می تواند از چند دقیقه تا دو ساعت باشد. موج اول در سونامی معمولا قوی نبوده و در موج های پنجم و ششم قدرت بسیار بالا خواهد رفت.
3. توسایدیدس (Thucydides) که بین سال های 395 تا 460 پیش از میلاد زندگی می نموده است در تاریخ خود در جنگ پلوپونز اولین کسی بود که سونامی ها را به زمین لرزه ها نسبت داد.
4. زمانی که سونامی به وجود می آیند امواج آن در عمیق ترین قسمت های اقیانوس اغلب بین 1 تا 3 فوت ارتفاع دارند. دریانوردان حتی ممکن است متوجه وجود امواج سونامی در زیر کشتی های خود نشوند.

حقایقی از سونامی در مورد زمان و قدرت آن

5. تقریبا 99 درصد از کل اثرات مخرب سونامی در سواحلی که در فاصله 250 کیلومتری منشا آن قرار داشته و در مدت 30 دقیقه صورت می گیرد. بنابراین هر شخصی که در منطقه ای ساحلی زمین لرزه ای را احساس کرد این می تواند به عنوان یک هشدار بوده و ممکن است باعث ایجاد سونامی شود.
6. تا نیم ساعت پیش از رخ دادن سونامی ممکن است آب در سواحل اقیانوسی عقب کشیده شده و این حجم آب به وسیله سونامی به سواحل ضربه وارد کند.
7. بیشترین میزان خطر سونامی در ایالات متحده وجود دارد. هاوایی، آلاسکا، واشنگتن، اورگان و کالیفرنیا همگی در خطر سونامی قرار دارند.
8. یکی از بزرگترین زلزله های تاریخ در 22 می 1960 در فاصله 160 کیلومتری سواحل شیلی روی داد. این زلزله که قدرت آن 9.5 ریشتر بود توانست تنها 15 دقیقه پس از لرزش امواج 24 متری خود را به سواحل این منطقه بکوبد. 15 ساعت پس از زلزله امواج به جزایر هاوایی رسیدند و 22 ساعت پس از زلزله امواج سونامی سواحل ژاپن در فاصله بیش از 16 هزار کیلومتری را مورد ضربه قرار داد.

حقایقی از سونامی در مورد سرعت و ارتفاع امواج

9. در حالی که تا به امروز هیچکس شاهد سونامی به وجود آمده در اثر برخورد شهاب سنگ نبوده است اما دانشمندان معتقدند که بیش از 3.5 میلیارد سال پیش یک سونامی ایجاد شده در اثر برخورد شهاب سنگ باعث از بین رفتن موجودات شده است.
10. در حالی که امواج فراوری شده به وسیله باد ممکن است بین 3.2 تا 97 کیلومتر در ساعت سرعت داشته باشند، سرعت امواج سونامی می تواند تا 970 کیلومتر در ساعت و به میزان سرعت یک جت برسد.
11. دانشمندان معتقدند که در حدود 4800 سال پیش یک شهاب سنگ در اقیانوس هند به زمین برخورد نموده و باعث به وجود آمدن سونامی شده که ارتفاع امواج ان به 180 متر می رسیده است.
12. در صورتی که صفحات پوسته زمین با یکدیگر برخورد نموده و یکی از آن ها بر رو یا زیر دیگری فرو برود باعث ایجاد سونامی می شود. این در حالی است که اگر صفحات از یکدیگر دور شده و یا در آن ها شکاف ایجاد شوند باعث به وجود آمدن سونامی نمی شود.

حقایقی از سونامی در مورد سونامی های بزرگ

13. درختان نخل با تنه های بلند خود به خوبی در سواحل زندگی می نمایند. با اینکه اغلب آن ها مورد برخورد سونامی واقع می شوند اما به خوبی می توانند در سالم باقی بمانند.
14. سونامی اقیانوس هند که در سال 2004 روی داد نزدیک به 283 هزار نفر را کشته و یا مفقود نمود. قربانیان این سونامی نه تنها افراد محلی بلکه حدود 9 هزار نفر از آن ها گردشگرانی از استرالیا، سوئد، انگلستان و ایالات متحده بودند که تعطیلات کریسمس خود را در این سواحل می گذراندند.
15. دانشمندان بر این باورند که سونامی بعدی ممکن است در جزایرقناری روی دهد. این سونامی بزرگ امواجی به ارتفاع 30 متر ایجاد نموده که با گذر از اقیانوس اطلس می تواند به شهرهای ساحلی آمریکا مانند نیویورک، بوستون و میامی آسیب وارد نماید.
16. سونامی بزرگ (mega-tsunami) یک سونامی با امواج بسیار بلند است که معمولا در اثر لغزش زمین ایجاد می شود. یک سونامی بزرگ در سال 1958 در خلیج لیتویا (Lituya) در آلاسکا اتفاق افتاده و بلندترین امواج ثبت شده با ارتفاع 534 متر را ایجاد کرد. در این سونامی به طور شگفت انگیزی تنها 2 نفر کشته شدند.

حقایقی از سونامی و نحوه دوری از آسیب های آن

17. افراد اغلب پس از اولین موج سونامی کشته می شوند. زیرا آن ها معمولا یا به داخل خانه های خود آمده و یا برای یاری به دیگران به ساحل می فرایند و با موج دوم آسیب های زیادی وارد خواهد شد.
18. اگر گرفتار امواج سونامی شدید بهتر است که شنا ننموده و تنها یک وسیله شناور پیدا کنید و اجازه دهید تا جهت آب شما را جا به جا نماید.
19. سیچز (Seiches) شبه سونامی بوده اما به جای اینکه در دریاها و اقیانوس ها روی دهد در آب های محصور مانند دریاچه ها یا دریاهای داخلی ایجاد می شود. این امواج معمولا کوچکتر بوده و آسیب کمتری نسبت به سونامی ایجاد می نماید.
20. کلمه سونامی گرفته شده از کلمه ای ژاپنی به نام موج بندر (tsu = harbor + nami = wave) است. این نشان دهنده تاریخ سونامی در کشور ژاپن می باشد.
21. هنگامی که امواج سونامی با سرعت معمولی به میزان 35 کیلومتر بر ساعت با ساحل برخورد می نماید، سرعت حرکت آن در ساحل بسته به شیب و محیط ساحلی متفاوت خواهد بود. قابل ذکر است که تاثیر نیروی بازگشت امواج سونامی به داخل دریا می تواند به میزان خود امواج و یا حتی قوی تر از آن باشد.

حقایقی از سونامی در مورد سونامی اقیانوس هند

22. زلزله 9 ریشتری اندونزی در سال 2004 بیشترین میزان انرژی در 25 سال اخیر را نسبت به سایر زمین لرزه ها از خود آزاد کرد. بخشی از بستر دریا به میزان استان کالیفرنیا به میزان 9 متر به بالا حرکت نموده که موجب جا به جایی میزان زیادی آب گشت.
23. بزرگترین سونامی که تا به امروز به غرب ایالات متحده یا کانادا وارد شده است در تاریخ 28 مارس 1964 و در اثر زلزله 8.4 ریشتری آلاسکا به وجود آمد. ارتفاع امواج سونامی به 6.5 متر رسیده و بیش از 120 نفر کشته و نزدیک به 106 میلیون دلار خسارت وارد شد.
24. هاوایی بیشتر از هر جای دیگری در معرض خطر سونامی واقع شده است. جزایر هاوایی به طور سالانه یکبار سوانامه را تجربه نموده و هر 7 سال مورد برخورد یک سونامی آسیب زننده قرار می گیرند. سونامی های مخرب هر 18 سال یکبار استان های کالیفرنیا، اورگان و واشنگتن ایالات متحده را در می نوردند.

حقایقی از سونامی در مورد آسیب های پس از آن

29. بسیاری از کسانی که در زمان سونامی هند در سواحل حضور داشتند زنان و بچه ها بودند. بسیاری از زنان در کنار سواحل منتظر همسران خود بوده تا از ماهیگیری برشود. در حدود یک سوم از کشته شده ها را بچه ها تشکیل داده و تعداد زنان کشته شده 4 برابر تعداد مردان بود.
30. سونامی اقیانوس هند در سال 2004 شهر گم شده ماهابالیپورام (Mahabalipuram) را نمایان کرد. این شهر مرکز پادشاهی قدرتمندی در 1500 سال پیش بود که با چین، روم، یونان و مصر تجارت می کرد.
31. سونامی می تواند سفره های آب های زیرزمینی را به وسیله وارد کردن نمک به آن ها غیرقابل استفاده کند. بنابراین هزاران نفر ممکن است در اثر گرسنگی و بیماری در طولانی مدت پس از سونامی کشته شوند.
32. در حالی که سونامی ها در تمامی اقیانوس های کره زمین ثبت شده اند اما حدود 80 درصد از آن ها در حلقه آتش در اقیانوس آرام روی می دهند.
33. تنها دو سونامی بزرگ شناخته شده که به قاره اروپا برخورد نموده است. در سال 1530 پیش از میلاد سواحل مدیترانه ای و در سال 1755 در لیسبون و پرتغال روی داد.
34. امواج سونامی مانند امواج عادی نمی باشند زیرا شکل صحیحی نخواهند داشت. آن ها همچون سیلاب های سریع، به صورت یک موج یزرگ و شیبدار بوده و مانند یک دیوار بلند از آب می باشند.