باید کاریکاتوریست ها را روی سرشان بگذارند - وبلاگ داریوش

به گزارش وبلاگ داریوش، کاریکاتوریست در حقیقت جامعه اش را آسیب شناسی می نماید و مسوولان باید آن ها را روی سرشان بگذارند و از آنان قدردانی نمایند؛ اما گاه برخوردها با این هنرمندان خیلی تند است و مسوولان از خودشان تحمل ناپذیری نشان می دهند.

جملات بالا بخشی از اظهارات جواد علیزاده ـ کارتونیست و کاریکاتوریست باسابقه کشورمان ـ است که در گفت وگویی با وبلاگ داریوش به مناسبت درگذشت ایرج یکه زارع مطرح شد.

علیزاده بعلاوه درباره شخصیت هنری یکه زارع (کاریکاتوریست قدیمی کشورمان که به تازگی از جهان رفت)، چنین گفت: من در اواخر دهه 1348 با تماشا کاریکاتورهای این هنرمند در مجله کاریکاتور با کارهایشان آشنا شدم. از نظر شخصیتی شناخت چندانی از ایشان نداشتم ولی کاریکاتورهایشان بسیار بامزه بود و خیلی حالت کارتونی داشت؛ یعنی به قدری چهره آدم ها را از نظر حالت و سایر موارد خوب درمی آوردند که شما زمانی که کاریکاتور ایشان را می دیدید، بدون آنکه سوژه آن کاریکاتور را مطالعه نموده باشید، به خنده می افتادید.

وی ادامه داد: ایشان دارای یک قلم شیرین بودند که می توانستند حالات چهره را به خوبی دربیاورند.

علیزاده ضمن اشاره به این نکته که هر کاریکاتوریست سبک خودش را پیدا می نماید، افزود: ما نمی توانیم بگوییم کاریکاتوریست ها سبک ندارند؛ چراکه همه هنرمندان این حوزه در اثر کار کردن مستمر و شاید هم ناخودآگاه سبک خودشان را پیدا می نمایند.

به عقیده این هنرمند هر کاریکاتوریستی که بخواهیم آثارش را تجزیه و تحلیل کنیم باید از نظر سوژه به این قضیه اشاره داشته باشیم که دارای چه طرز فکری بوده و چه تکنیکی داشته است. وی درباره تکنیک یکه زارع در کاریکاتور این چنین اظهار کرد: آقای زارع از نظر تکنیک و اجرا خیلی کاریکاتوریست موفقی بودند، منتها این اواخر به دلیل بیماری و درگیری کاری خیلی کاریکاتور را جدی نمی گرفتند و به همین خاطر در مواقعی بین کارهای ایشان فاصله می افتاد. ولی از نظر طرز فکر و سوژه هم خیلی ایده آل های جالبی داشتند. ایشان بیشتر ژورنالیستی کار می کردند اما در مواردی آثار غیرژورنالیستی نیز در بین کارهای ایشان دیده می گردد.

علیزاده ادامه داد: ایشان در دو سبک ژورنالیستی و جشنواره ای تبحر داشتند ولی بیشتر در سبک ژورنالیستی فعال و مطرح بودند. من ایشان را هم دارای سبک می دانم و هم دارای یک خط مشی خوب که در دوره های مختلفی کارهای مختلفی از ایشان خلق شده و ماندگار نیز خواهد ماند.

وی در پاسخ به سوالی که از او درباره ویژگی کارهای ایرج یکه زارع پرسیده شد، این چنین پاسخ داد: یک کاریکاتوریست هم با احساس مخاطب سر و کار دارد و هم به ترویج انتقادپذیری در جامعه می پردازد که موجب توسعه سیاسی در بین مردم و مسئولان می گردد. از نظر هنری نیز یک کاریکاتوریست سعی می نماید که مخاطب را وادار به تفکر کند. با کاریکاتور شما می توانید یک موضوع ساده را پیچیده کنید و در دید مخاطب قرار دهید. کارهای آقای یکه زارع به نظرم همه این ویژگی ها را داشت و به دلیل انتخاب سوژه های بامزه نیز حس و حال در مخاطب ایجاد می کرد.

این هنرمند بعلاوه درباره دلیل مهجور ماندن ایرج یکه زارع و هنرمندانی مانند او گفت: شاید به بعضی کاریکاتوریست ها آن طور که باید احترام گذاشته نمی گردد و قدرشان را نمی دانند و خب در نهایت این هنرمندان از این حوزه عقب نشینی می نمایند. اما بعضی به دلیل اینکه وابسته به این کار شده اند، به قول معروف تا آخرین قطره خونشان این کار را ادامه می دهند. نسل تازه و جوان ترها بیشتر سوژه ها و ایده های کاریکاتوریست های تازهتر را دنبال می نمایند چراکه آن ها را از نظر سنی به خودشان نزدیک تر می دانند ولی من فکر می کنم که در هنر نمی توان گفت این کار قدیمی است و اینکه بازنشستگی در هنر خیلی مفهوم ندارد، چون یک کاریکاتوریست هر چقدر بیشتر کار کند، بیشتر تجربه به دست می آورد.

وی ادامه داد: اینکه هنرمندانی مثل آقای زارع و امثال ایشان در کشور ما وجود دارند که بسیار کار نموده اند اما شناخته شده نیستند، نشان می دهد که در جامعه ما بستر لازم برای شکوفایی یک کاریکاتوریست و شناخته شدنش آن طور که باید فراهم نیست. در جامعه ما از طرف دیگری مسئله ای به نام حق حق امتیاز وجود دارد که رعایت نمی گردد. من نزدیک به 50 سال است که دارم کار می کنم و خیلی پیش آمده که کارهایم بدون امضا و ذکر منبع در نشریات و سایت ها چاپ شده است. این در حالی است که در خارج از کشور زمانی که یک طراح و یا کاریکاتوریست کارش را با امضای خودش ثبت می نماید در طول هر سال زمانی که این کار دوباره چاپ گردد بابت هر بار چاپ کارش به او حقوق مالی تعلق می گیرد.

به عقیده علیزاده در ایران از این خبرها نیست؛ نه حق حق امتیاز رعایت می گردد و نه با کاریکاتوریست ها برخورد مناسبی انجام می گردد. مخاطبان این حوزه نیز کاریکاتور را خیلی جدی نمی گیرند و از طرفی معین نیست این هنر، جزو هنرهای تجسمی محسوب می گردد یا روزنامه.

این هنرمند در آخر ضمن اشاره به این نکته که ایرج یکه زارع در کنار کاریکاتور به مسئله مادی و مالی نیز مشغول بودند، گفت: بیشتر کاریکاتوریست ها عاشق هستند از جمله خود آقای زارع و نسل ایشان که مسئله مادی زیاد برایشان اهمیت ندارد. اما با توجه به عشقی که ما از خودمان نشان می دهیم و جایگاه نامناسبی که داریم طبعا خیلی از ما که وضع مالی مان بهتر است، کنار می کشیم. آقای زارع خوشبختانه مشکل مالی نداشتند چون از اول هم در کنار کاریکاتور به مسئله مادی و مالی هم مشغول بودند و به این ترتیب فرصت پیدا نکردند که خیلی به کاریکاتور بپردازند. بیماری ایشان نیز فاصله ای بین این هنرمند و نسل تازه انداخت که نهایتا باعث شد تا نسل تازه ایشان را کمتر بشناسند.