کشف داروی نو ضدافسردگی که ظرف دو ساعت اثر می نماید - وبلاگ داریوش

به گزارش وبلاگ داریوش، این داروی تازه طبقه خاص خودش را دارد، چون کارکرد آن با ضدافسردگی های دیگر در بازار فرق دارد.

وبلاگ داریوش | بیشتر انواع دارو های ضدافسردگی با افزایش سطوح انتقال دهنده عصبی در سراسر مغز عمل می نمایند. حداقل یک ماه طول می کشد تا اثرات مفید دارو را ببینیم، اثراتی که معمولاً توام با عوارض جانبی ناخوشایند است. دانشمندان نوع جدیدی از داروی ضدافسردگی را کشف نموده اند که کارکرد آن با دارو های دیگر فرق دارد. آزمایش این دارو روی موش ها ثابت کرد اثراتِ ضدافسردگیِ این دارو تنها ظرف دو ساعت ظاهر می گردد بدون اینکه هیچ عارضه جانبی شدیدی داشته باشد.

به گزارش وبلاگ داریوش ؛ اختلال افسردگیِ عمده یکی از شایع ترین اختلالات روانی در ایالات متحده است که بیش از 8 درصد بزرگسالان به آن مبتلا هستند. اگر خوش شانس باشید، اثر ضدافسردگی های معمولی را پس از یک ماه مصرف مشاهده می کنید (به فرض اینکه نوعِ درستی از دارو برای شما تجویز شده باشد). دارو های ضدافسردگی روی بعضی از افراد اصلاً اثر نمی نماید. به همین علت، دانشمندان به صورت مستمر در پی استراتژی های جدیدی برای درمان افسردگی بوده اند و داروی ایده آل آن ها دارویی است که سریع عمل کند و عوارض جانبی کمی داشته باشد. حالا دانشمندان طبق مطالعات اخیرشان روی موش ها، یک ترکیب ضدافسردگی را شناسایی نموده اند که کارکرد آن با هر داروی دیگری در بازار فرق دارد و ظرف دو ساعت اثر می نماید.

درمان های کنونی افسردگی

در دهه 1950، دانشمندان به صورت تصادفی، حینِ کار کردن روی ایپرواحتیاجید (یک بیگانه زیست که در ابتدا برای درمان سل طراحی شده بود، اما بعداً به عنوان داروی ضد افسردگی مورد استفاده نهاده شد) ضدافسردگی ها را کشف کردند. بیماران حین آزمایشات بالینی، بصورت چشمگیری شاهد اثرات جانبی خوشایندی از جمله سرخوشی، تحریک روانی و بهبود کیفیت خواب بودند. مطالعات بعدی نشان داد ایپرواحتیاجید گروهی از انتقال دهند های عصبی را افزایش می دهد: سروتونین، دوپامین، اپی نفرین و نوراپی نفرین. چندین دهه بعد، کارشناسان تصور می کردند سطوح پایین این انتقال دهنده های عصبی باید علت افسردگی باشد. تا اینکه در دهه 1990، روشن شد این تصور کاملاً درست نیست، اما این موضوع جلوی شرکت های داروسازی را نگرفت و آن ها همچنان دارو هایی را تبلیغ می کردند که سطوح انتقال دهنده عصبی را افزایش می داد.

رایج ترین نسخه تجویزشده ضدافسردگی، مهارنماینده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) است که شامل پروزاک (فلوکستین، سارافم)، زولوفت (سِرترالین، آسِنترا) و پاکسیل (پاروکستین) می گردد. این دارو ها با مسدود کردن یک پروتئینِ ناقل، اجازه حذفِ سروتونین را به نورون ها نمی دهند و اجازه می دهند انتقال دهنده های عصبیِ بیشتری با نورون ها، مدت زمان بیشتری تعامل داشته باشند. این اثر تقریباً به صورت آنی اتفاق می افتد، با این حال اثرات عصبی-روانشناختیِ SSRI پس از یک ماه بروز می نماید و علت آن این است که سروتونینِ بیشتر همواره بهتر نیست.

هسته رافه (هسته های میانه در ساقه مغز با عملکردِ آزادسازی ناقل شیمیایی سروتونین در مغز) فوقانی (DRN) منبع اصلی سرتونینِ مغز است. مانند نورون های بسیاری از نواحی مغز، نورون های DRN به وسیله سروتونین ارتباط برقرار می نمایند. با این حال، عواقب این ارتباط برعکسِ منطقه ها دیگر مغز است. سروتونین سوخت نورون های DRN را سرکوب می نماید در حالی که سوخت عصبی بخش های دیگر مغز را فعال می نماید. علاوه بر این، از آنجا که DRN تولیدنماینده ضروری سروتونین است، سیگنال دهی سروتونین با توقفِ سوختِ DRN در سراسر مغز کاهش می یابد. به عبارت دیگر، سروتونینِ بیش از حد در DRN می تواند نشانه های افسردگی را بدتر کند. بنابراین، چرا SSRI ها رایج ترین داروی تجویزشده برای افسردگی هستند؟ اگر نورون های DRN برای مدت زمان طولانی (حدود یک ماه) با سروتونین بمباران شوند، نسبت به اثرات سرکوبگر انتقال دهنده عصبی حساسیت زدایی می شوند و به حالت عادی بازمی گردند. در اصل، سطوح بالاتر سروتونین در مغز، حِال فرد را بهتر می نماید و دیگر مداخله ای در فعالیت DRN ایجاد نمی گردد.

یک رویکرد هدفمندتر

تیمی از دانشمندانِ دانشگاه پزشکی نانجینگ، رویکردِ متفاوتی را آزمایش کردند. به جای مهارِ وسیعِ تمام ناقلانِ سروتونین (کاری که SSRI ها برای افزایش سطوح سروتونین انجام می دهد)، چه می گردد اگر بتوان به طور خاص ناقلان سروتونین DRN را فعال کرد (که به نورون های DRN اجازه پاک کردن سروتونونین را می دهد و در نتیجه سطح آن را کاهش داده و به نورون های DRN اجازه می دهد به صورت نرمال عمل نمایند)؟ اگر اینطور گردد، اثرات ضدافسردگی ظرف چند ساعت پدیدار می گردد. متاسفانه، ناقلان سروتونین در DRN، با ناقلان سروتونین در منطقه ها دیگر مغز برابر هستند. بنابراین، هر مولکولی که یکی را مستقیماً فعال کند، بقیه را هم فعال می نماید.

خوشبختانه، در مطالعه سال 2008 سرنخی به دست آمد. محققان در این مطالعه دریافتند که ناقل سروتونین به نیتریک اکسید سنتاز (nNOS) متصل می گردد؛ پروتئینی که اساساً در نورون های DRN یافت می گردد نه در نواحی مغزی دیگری که با افسردگی ارتباط دارند. زمانی که ناقل و nNOS با هم ترکیب شوند، عملکرد ناقل متوقف می گردد. مسدود کردن این تعامل (و میسر کردن عملکرد ناقل) راهی عالی برای کاهش سروتونین در DRN است، اما محققان نخست باید معین نمایند آیا نورون های DRN در طول دوره های افسردگی nNOS دارند یا نه. محققان برای انجام این کار به موش های افسرده بالینی احتیاج داشتند.

کاهش سروتونین در DNS آن را در نواحی دیگر افزایش می دهد

پروتکل استرس خفیف غیرقابل پیش بینی مزمن (CMS) روش رایجِ القایِ افسردگی در جوندگان است. دانشمندان حیوانات را در معرض عوامل استرس زای خفیفِ تصادفی قرار دادند از جمله قرار دادن موانع در لوله ها، شنای اجباری در آب سرد، محرومیت از آب و جفت شدن با یک حیوان استرسی دیگر. پس از چهار هفته، موش ها به طرز شگفت انگیزی تغییرات رفتاری و عصبی مرتبط با افسردگی را از خودشان نشان دادند. مهم تر از همه، سروتونینِ افزایش یافته در منطقه ها دیگر مغز منجر به بهبود رفتار می گردد به این معنا که مسدود کردن مجموعه ناقل nNOS، یک اثر سریعِ ضرافسردگی داشته است.

جای تعجب ندارد که بیشتر مردم موافق تزریق در ناحیه سر نیستند. بنابراین، محققان مولکولی ساختند که می تواند به وسیله رگ تزریق گردد. آن ها یک بار دیگر نیز این ایده را روی گروهی از موش های افسرده آزمایش کردند و بار دیگر رفتار های افسرده ساز ظرف دو ساعت پس از مصرف معکوس شد. نویسندگان این مطالعه خواهان آزمایش این یافته روی انسان ها هستند تا معین گردد آیا مسدود کردن مجموعه ناقل nNOS برای تسکین افسردگی در انسان ها هم موثر است یا نه.

منبع: Bigthink

مترجم: زهرا ذوالقدر