الگو شدن معماری کویری ایران در تابستان گرم جهان - وبلاگ داریوش

به گزارش وبلاگ داریوش، در گرم ترین تابستان زمین در هزاره های گذشته (بنا به اعلام سازمان ملل) استفاده از وسایل تهویه هوا و قبض های گران برق در بسیاری از کشور ها و نبود سیستم های سرمایشی در ساختمان های بسیاری دیگر از کشور های جهان (به ویژه در اروپا) باعث شده، موضوع طراحی و معماری کم مصرف و سازگاز با اقلیم مورد توجه قرار بگیرد.

به گزارش عصرایران، در شرایطی که بسیاری از تمدن ها و کشور های واقع در منطقه غرب آسیا و آفریقا طی هزاران سال توانسته اند با استفاده از هنر معماری بر مشکل اقلیم گرم و خشک و نیمه خشک خود غلبه نمایند، حالا درس های زیادی برای ارایه به معماری غربی دارند که تنها و بیش از هر چیز به مصرف گرایی و ایجاد هزینه برای زمین متکی است.

طی روز های گذشته دو گزارش در این باره در رسانه های مغرب زمین منتشر شده که جان کلام هر دو گزارش این است: در این تابستان گرم و احتمالا در تابستان های گرم تر سال های آینده بهتر است به فکر تغییر مدل معماری ساختمان های خود باشیم تا هزینه بیشتری بابت قبض های برق و سیستم های تهویه هوا و انتشار بیشتر دی اکسید کربن نپردازیم.

خبرگزاری فرانسه هفته گذشته گزارش مبسوطی از معماری خاص شهر کویری یزد ایران منتشر کرد و این شهر یونسکویی ایران را به عنوان مدلی پیروز از یک معماری سازگار با اقلیم گرم و خشک معرفی کرد که شهر های دنیا باید از الگوی معماری آن به ویژه در خصوص بادگیر ها و قنات هایش بیاموزند و به اجرا درآورند.

نشریه آمریکایی تایم هم 2 روز پیش گزارشی مشابه منتشر نموده و نوشت: آمریکا اگر می خواهد با بحران گرمایش زمین مقابله کند بهتر است سری به خاورمیانه بزند و از الگوی معماری شهری آن ها برای مقابله با گرما استفاده کند.

تایم در گزارشی نوشت: با شکستن رکورد گرما در سراسر ایالات متحده، در این تابستان خانواده های آمریکایی بیشتری نسبت به گذشته به سیستم تهویه مطبوع متکی هستند. تقریبا 88 درصد از کل خانوار ها در کشور از سیستم تهویه مطبوع استفاده می نمایند که با افزایش دما برای راحتی و سلامتی ضروری شده است. این آمار در سال 2001، 77 درصد بود.

عکس مورد استفاده در گزارش نشریه آمریکایی تایم (از گتی ایمجز) از شهر نایین ایران و یک بادگیر برای خنک کردن آب انبار قدیمی شهر.

اما استفاده از سیستم تهویه مطبوع در ساختمان ها دو پیامد زیست محیطی و اجتماعی-اقتصادی دارد.

اعتقاد بر این است که تهویه مطبوع باعث انتشار 1950 میلیون تن گاز دی اکسید کربن در سال در سراسر دنیا می گردد که تقریبا 4 درصد از انتشار کربن دنیای را تشکیل می دهد.

بعلاوه رقم قبض های برق را بالا می برد و برای بعضی از افراد کم عایدی ارزان نیست.

اگرچه لازم نیست اینطور باشد. جان اونیانگو استاد دانشکده معماری دانشگاه نوتردام، می گوید: در آب و هوای گرم در سراسر دنیا، صد ها سال است که مردم ساختمان های پایداری طراحی می نمایند تا در برابر گرمای شدید مقاومت نمایند.

اونیانگو می گوید: در ایالات متحده آنقدر به استفاده از انرژی ارزان عادت نموده ایم که فراموش نموده ایم نوآوری کنیم. ما تکنیک های زیادی داریم که می توانیم از آن ها برای کاهش گرما استفاده کنیم، و در واقع می توانیم از آنچه در خاورمیانه اتفاق می افتد وام بگیریم و به ایران نگاه کنیم یا به دوبی و ترکیه نگاه کنیم.

مهار باد برای خنک کردن فضای داخلی

در بعضی از شهر های سوزان دنیا از اشکال باستانی در ساخت و ساز های مدرن استفاده می گردد.

در شهر مصدر در ابوظبی، یک ساختمان مدرن چهار طبقه که به عنوان دفتر مرکزی زیمنس در خاورمیانه عمل می نماید، برای خنک کردن خود بدون استفاده از تهویه مطبوع طراحی شده است.

این یکی از اولین ساختمان هایی در منطقه بود که گواهینامه پلاتین LEED را از شورای ساختمان های سبز ایالات متحده دریافت کرد، به این معنی که یکی از پایدارترین ساختمان های روی کره زمین است.

ساختمان مرکزی زیمنس در شهر مصدر ابوظبی

ساختمان زیمنس که در سال 2014 تکمیل شد، شامل باراجیل سنتی (بادگیر) همراه با ساختار های سقفی با شکل دقیق است که نور طبیعی را در اختیار می گذارد و از گرمای بیش از حد در آب و هوای گرم بیابان جلوگیری می نماید.

باراجیل ها (یا همان بادگیر در معماری کویری ایران) برای قرن ها ساختمان ها را به طور غیر فعال خنک می کردند. به گفته اونیانگو، این برج های بادی بسته به نحوه طراحی و مقدار باد می توانند دما را تا 50 درجه فارنهایت کاهش دهند. آن ها با راهنمایی باد های گرم از بیرون به طبقات پایین ساختمان یا حتی زیر زمین، جایی که هوا به طور طبیعی خنک می گردد، کار می نمایند. سپس هوای خنک شده در داخل ساختمان آزاد می گردد.

تا زمانی که باد جریان دارد، بادگیر ها بدون احتیاج به برق کار می نماید. به گفته اونیانگو، نسخه های این سیستم های بادگیر حتی در ارتفاعات بلند قابل استفاده هستند.

اونیانگو می گوید: در ساختمان های بلند، باد را می توان به وسیله سازه های دودکش مانندی عبور داد. هوای جریان یافته به وسیله جرم دیوار ها خنک می گردد و سپس به داخل ساختمان بازگردانده می گردد.

امین الحبیبه استاد دانشکده طراحی معماری در دانشگاه ناتینگهام ترنت، می گوید راه دیگر برای خنک کردن یک ساختمان، استفاده از سقف های گنبدی شکل بلند است.

الحبیبه می گوید: مزیت داشتن گنبد این است که بخشی از ساختمان در زیر نور خورشید قرار می گیرد، اما سمت دیگر ساختمان در سایه قرار می گیرد.

او می گوید که این بدان معناست که گرمای خورشید به طور طبیعی پراکنده و کمتر از سازه هایی با سقف های مسطح متمرکز می گردد. الحبیبه می گوید استفاده از مواد طبیعی - مانند سنگ و گِل که برای ساخت خانه ها در آب و هوای گرم آفریقا، خاورمیانه و آسیا استفاده می گردد - می تواند به پایدارتر و مقاوم تر شدن ساختمان ها در برابر حرارت یاری کند. در شهر هایی مانند صنعا در یمن و جنه در مالی، بسیاری از این بنا های گِلی با قدمت چند صد ساله هنوز هم امروزه مورد استفاده قرار می گیرند.

شهر کویری یزد

او می گوید: این مواد سازگار با محیط زیست در طول شب رطوبت را جذب می نمایند و در طول روز تبخیر می شوند و نوعی اثر خنک نماینده طبیعی ایجاد می نمایند.

مصالح ساختمانی کم مصرف

از نظر اونیانگو برخلاف فرآیند فراوری فولاد یا بتن، فراوری سنگ و آجر گِلی منجر به انتشار مقادیر زیادی کربن نمی گردد؛ در ایالات متحده، این مواد می توانند به عنوان مواد پرنماینده برای یاری به لایه برداری ساختار زیرین دیوار ها استفاده شوند.

با این حال، همه این روش های ساختمانی به علت ترکیبی از کمبود کارگران ماهر برای تهیه مصالح طبیعی و عدم تمایل سازندگان ساختمان به پرداخت هزینه های اضافی مرتبط با معماری سنتی، در ایالات متحده محبوب نیستند.

اونیانگو می گوید: این روش ها در بلندمدت ارزان تر هستند، اما در کوتاه مدت ممکن است گران به نظر برسند. سازندگان ساختمان ممکن است تمایلی به پرداخت هزینه های اضافی مربوط به مصالح سنتی و طرح های سازه ای نداشته باشند. با این حال در درازمدت، چون مالک ساختمان هزینه کمتری برای تهویه مطبوع می پردازد، مالکان معمولا در پول خود صرفه جویی می نمایند.

اما با افزایش دما، شهر های ایالات متحده باید تغییراتی ایجاد نمایند. شهر هایی مانند لس آنجلس و نیویورک در طی 15 سال گذشته در کوشش برای کاهش گرما، تمام کوشش خود را برای رنگ آمیزی مجدد پشت بام ساختمان های موجود به رنگ سفید انجام داده اند.

شهر های دیگر مانند میامی در حال کاشت درختان نو هستند که با شاخ و برگ کافی می تواند به کاهش دما تا 10 درجه یاری کند؛ در حالی که با الگوگیری از معماری سنتی شهر های خاورمیانه می توان با کمترین هزینه به بیشترین بازده ممکن رسید.